Luchtkwaliteitsmeter

Zowel binnen als buiten kan de lucht stoffen bevatten die bij bepaalde concentraties de gezondheid kunnen schaden of bepaalde processen kunnen verstoren. Geschikte luchtkwaliteitsmeters maken het mogelijk om de aanwezigheid van deze stoffen in de lucht te meten en indien nodig passende maatregelen te nemen. Veel luchtkwaliteitsmeters voor binnenluchtbewaking hebben een optische of akoestische alarmfunctie of een kleurgecodeerde weergave. Hierdoor worden gebruikers van een ruimte snel gewaarschuwd bij te hoge waarden en hoeven ze niet voortdurend de veranderende numerieke waarden te volgen. Luchtkwaliteitsmeters die zich op locaties bevinden waar de meetwaarden niet ter plekke kunnen worden afgelezen, zenden de meetgegevens door naar externe displays of computersystemen.

Meetbare parameters
Luchtkwaliteitsmeters verschillen vooral in de soorten en aantallen meetbare parameters. Ook de meetbereiken en nauwkeurigheid voor dezelfde parameter kunnen sterk variëren tussen verschillende apparaten. Veelvoorkomende meetparameters zijn kooldioxide (CO₂), formaldehyde (CH₂O of HCHO), vluchtige organische stoffen (TVOC) en fijnstofgehalte. Daarnaast kunnen bijna alle luchtkwaliteitsmeters ook temperatuur en luchtvochtigheid meten. Vanwege hun impact op milieu en gezondheid worden waarden zoals ozon, stikstofdioxide, zwaveldioxide, koolmonoxide, roet, lood en benzeen ook door overheidsinstanties gemonitord. In verschillende regio’s zijn meetstations geïnstalleerd om deze gegevens te verzamelen en door te sturen voor verdere analyse. Op de websites van bevoegde instanties kunnen sommige meetresultaten worden ingezien.

Het fijnstofgehalte wordt meestal uitgedrukt als deeltjesmassa in µg/m³ voor gedefinieerde deeltjesgroottes. De aanduidingen PM1 / PM2,5 / PM10 verwijzen naar "Particulate Matter" (fijnstof), ongeacht de chemische samenstelling. Het getal geeft de maximale deeltjesgrootte aan. Verschillende deeltjesgroottes beïnvloeden de luchtwegen op verschillende manieren en worden daarom apart gemeten en vergeleken met grenswaarden. Naast de genoemde waarden bestaan er nog meer classificaties voor deeltjesgrootte.

Opslag en interfaces van een luchtkwaliteitsmeter
Als meetgegevens over langere tijd moeten worden vastgelegd voor documentatie en analyse, is het belangrijk om naar de opslagmogelijkheden te kijken. Sommige luchtkwaliteitsmeters slaan slechts een beperkt aantal waarden op en niet elk model heeft een interface om opgeslagen gegevens digitaal over te dragen. Het is essentieel om te controleren of de gegevensopslag en overdracht van een specifiek apparaat geschikt zijn voor de gewenste evaluaties.

Luchtkwaliteitsmeters voor binnenruimtes
Veel mensen brengen een groot deel van hun tijd binnenshuis door. Afhankelijk van de inrichting en het gebruik van een ruimte kunnen daar snel verhoogde concentraties CO₂, formaldehyde of vluchtige organische stoffen ontstaan. Ook de kans op overdracht van infectieziekten via de lucht is binnenshuis veel groter dan buiten. Luchtkwaliteitsmeters maken het mogelijk om deze waarden te monitoren en indien nodig tijdig te ventileren. Voor het controleren van de luchtkwaliteit in woningen, kantoren, klaslokalen en andere binnenruimtes worden luchtkwaliteitsmeters aanbevolen die minimaal CO₂, temperatuur en luchtvochtigheid meten. Het CO₂-gehalte kan dienen als richtwaarde voor schadelijke stoffen uit de ademlucht. Als de CO₂-waarde de vastgestelde grenswaarde overschrijdt, moet deze worden verlaagd door te ventileren, zowel in ruimtes met natuurlijke ventilatie als in ruimtes met mechanische ventilatie. Indien de CO₂-waarden ondanks automatische ventilatiesystemen regelmatig boven de toegestane grens komen, moet het ventilatiesysteem worden gecontroleerd en opnieuw afgesteld.

Luchtkwaliteitsmeters voor metingen buiten
Verkeer, verwarmingsinstallaties, industrie en landbouw – maar ook natuurlijke processen – dragen bij aan de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. De concentraties en verspreiding ervan worden op geselecteerde locaties gemeten door gespecialiseerde luchtkwaliteitsmeters. Bij overschrijding van bepaalde grenswaarden, zoals ozon, worden waarschuwingen afgegeven aan de bevolking. Langdurige of herhaalde overschrijdingen van andere meetwaarden kunnen leiden tot maatregelen zoals rijverboden voor bepaalde voertuigen. Het succes van deze maatregelen zou zichtbaar moeten worden in een verbetering van de langetermijnmeetwaarden.

Luchtkwaliteitsmeters voor werk- en productieomgevingen
De luchtkwaliteit speelt ook een cruciale rol bij tal van biologische, chemische en fysische processen. Bijvoorbeeld bij de productie, verwerking en opslag van levensmiddelen moeten specifieke omstandigheden worden gehandhaafd om producten zoals yoghurt en kaas te laten ontstaan en om de houdbaarheid van voedingsmiddelen te verlengen. Ook bij de productie van elektronische componenten, chemische stoffen en farmaceutische producten gelden strikte eisen voor de luchtkwaliteit. In dergelijke omgevingen worden meestal vaste luchtkwaliteitsmeters geïnstalleerd die gegevens doorsturen naar centrale stations. Dankzij real-time meetgegevens kan snel worden ingegrepen als een parameter buiten het toegestane bereik valt. In sommige werkomgevingen kunnen door het productieproces verhoogde concentraties fijnstof of zelfs gevaarlijke deeltjes vrijkomen. In dergelijke gevallen kunnen mobiele luchtkwaliteitsmeters worden gebruikt om de luchtkwaliteit op de vrijgavepunten te beoordelen.