Çerez kullanımı
Bu web sitesinin kullanmasına izin verdiğiniz çerezleri aşağıda belirtmiş olduğumuz çerezler arasından seçiniz:
Anemometre
Satın Alma Rehberi
Anemometre, akış hızlarını ölçmeye
yarayan ölçüm cihazlarıdır. Yunanca “anemos” kökü rüzgar anlamına gelir. Ancak,
anemometre terimi sadece rüzgar hızı ölçen cihazlar için kullanılmaz; diğer
hava hareketleri ve teknik gazların akışları da bir anemometre ile ölçülebilir.
Bazen sıvıların akış hızını ölçen cihazlar da anemometre olarak adlandırılır.
Anemometreler pek çok farklı tasarım ve
ekipman çeşidinde mevcuttur. Aşağıdaki metinde anemometre seçimini
kolaylaştırmak için bazı temel bilgiler yer almaktadır. Seri olarak üretilen
bir anemometrenin özel bir uygulama için kullanılamadığı durumlarda pek çok
üretici bireysel uygulamalar da sunmaktadır.
Anemometre
Seçim Kriterleri
Anemometreler komple bir ölçüm sistemi
olarak (değerlendirme ve görüntüleme ünitesine sahip bir sensör olarak)
sunulabileceği gibi veri kaydediciler, alarm üniteleri, göstergeler veya
anahtarlama cihazları gibi ayrı değerlendirme cihazlarına arayüzleri olan bir
sensör olarak da sunulur. Öncelikle anemometre için kullanım amacı ve
gereksinimler belirlenmelidir. Daha sonra farklı anemometre modellerini
karşılaştırmadan önce aşağıdaki noktalar netleştirilebilir.
Ölçüm
aralığı ve akış yönü
Çoğu anemometre tasarımları nedeniyle
tüm hızlar için uygun değildir. Bu durumda çok yüksek veya çok düşük akış
hızları kaydedilemez. Buna ek olarak, seçim yaparken bir veya daha fazla akış
yönünün kaydedilip kaydedilmeyeceği de dikkate alınmalıdır. Havalandırma
kanallarındaki ölçümler ve sızıntı tespiti için yalnızca bir akış yönünün
ölçülebildiği bir anemometre genelde yeterlidir. Ancak, rüzgar hızlarının
ölçümü için anemometrenin tüm rüzgar yönleri için çalışması önemlidir.
Ölçüm
birimleri
Akış hızı için uluslararası alanda
çeşitli ölçüm birimleri oluşturulmuştur. Bu ölçüm birimleri faktörler
aracılığıyla dönüştürülebilir. Anemometrenin ölçüm değerini anında gerekli
ölçüm biriminde görüntülemesi daha kullanışlı bir seçenektir. Pek çok anemometre,
farklı ölçüm birimlerini seçme imkanı sunar. Debi hesaplaması yapan
anemometreler bile zaman birimi başına hacim için gerekli ölçüm birimini hemen
göstermelidir.
Çıkış değeri |
Hızlar için Dönüşüm Faktörü |
||||
Metre
bölü saniye m/s |
Dakika
başına feet ft/min |
Knot kn |
Kilometre
bölü saat km/h |
Mil
bölü saat mph |
|
1
m/s |
1 |
196.87 |
1.94384 |
3.60 |
2.23694 |
1
ft/min |
0.00508 |
1 |
0.00987 |
0.01829 |
0.01136 |
1
kn |
0.51444 |
101.26859 |
1 |
1.8519 |
1.15078 |
1
km/h |
0.27778 |
54.68066 |
0.53996 |
1 |
0.62137 |
1
mph |
0.44704 |
88 |
0.86898 |
1.60934 |
1 |
Görüntüleme
seçenekleri
Mobil dijital anemometreler genelde
ölçüm değerini doğrudan ekranında görüntüler. Sabit anemometreler söz konusu
olduğunda genelde ölçüm yerinde doğrudan bir ekranın okunması zor olduğundan
elde edilen ölçüm sonuçları kablo veya radyo ile diğer görüntüleme veya
değerlendirme cihazlarına iletilir ve orada görüntülenir.
Bellek
ve arayüzler
Belleği bulunan bir anemometre
gerekiyorsa burada önemli olan sadece bellek boyutu ve bellek hızı değildir.
Verilerin hangi formatta ve hangi ek bilgilerle depolandığına ve verilerin
nasıl okunabileceğine de dikkat edilmelidir. Anemometreler, güç kaynağı, veri
ve sinyal aktarımı için çeşitli arayüzlerle donatılabilir. Örneğin, rüzgar
uyarı sistemlerindeki anemometrelerde genellikle optik veya sesli alarm
cihazları için bağlantılar bulunur. Alarm yalnızca anemometredeki ölçüm değeri
ayarlanan bir sınır değerini aştığında tetiklenir.
Sabit
veya mobil kullanım
Anemometreler genelde sabit veya mobil
kullanım için tasarlanır. Temel farklılıklar, çalışma, güç kaynağı türü ve
arayüzlerdedir. Sabit olarak monte edilen anemometreler genellikle sürekli
ölçüm için kullanılır ve ölçüm
verilerini sürekli olarak depolar veya iletir. Mobil anemometreler ise
genellikle tekli ölçümler veya akış koşullarının zaman sınırlı kontroller için
kullanılır.
Ölçüm
noktasındaki koşullar
Anemometrede akış hızı ve akış yönü
haricinde kontrol noktasının erişilebilirliği ve havanın partikül yükü de
dikkate alınmalıdır. Tasarım ve çalışma prensibine göre bazı anemometreler
belirli çalışma koşulları için özellikle uygundur.
Sıcaklık
ölçümü
Ek sensörleri bulunan anemometreler,
akan nesnenin sıcaklığını da belirleyebilir. Sıcak sensörlü bir anemometre,
havalandırma ve iklimlendirme teknolojisinde ve ayrı olarak ölçülmesi
gerekmeyen sızıntı tespitinde yararlı ek bilgiler sağlar.
Hesaplama
fonksiyonları
Hacim hesaplamalı bir anemometrede kesit
alanı girildikten sonra debi doğrudan ekranda görüntülenebilir. Ancak, boru
hatlarındaki debiyle ilgili hassas sonuçlar için anemometrede kayıtlı
formüllerin gerçek akış koşullarına uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Belirli durumlarda akış kenarı alanları ve çekirdek akışları için ağırlıklar
hemen dikkate alınabilir.
Ölçüm
Prensibine Göre Anemometrelerin Sınıflandırılması
Pervaneli
veya kupalı anemometre
Havanın hareketiyle bir pervanenin
dönmeye başladığı anemometreler, en eski rüzgar ölçüm cihazları arasında yer
alır. Akış ne kadar güçlüyse tekerlek o kadar hızlı döner. Bu anemometreler
yapılarına göre pervaneli ve kupalı anemometreler olarak ikiye ayrılır.
Kupalı anemometrelerde tıpkı bir rüzgar
türbini veya pervanede olduğu gibi bir dönme ekseni etrafında birkaç kupa
düzenlenir. Kupalı çarkın rüzgar tarafından hareket ettirilebilmesi için dönme
ekseninin akış yönünde döndürülmesi gerekir. Kupalı anemometreler yalnızca
doğru şekilde hizalandıklarında maksimum hızı ölçer. Gerçek ölçüm daha sonra
devir sayılarak yapılır. Modele bağlı olarak devirler bir Hall sensörü veya
pervaneye takılı bir yansıtıcı bandı tarayan bir optik sensör aracılığıyla
kaydedilir.
Kupalı çarkta eğimli kanat yüzeyleri
yoktur; bunun yerine, dönme ekseni etrafında düzenlenmiş kupalar vardır. Bu
anemometrelerin dönme ekseni, tüm rüzgar yönlerini algılayabilecek şekilde
hizalanmıştır. Bu nedenle, bu tür anemometreler yönden bağımsız olarak ölçüm
gerçekleştirir. Genellikle binalarda, vinçlerde, gemilerde, havaalanlarında ve
rüzgar türbinlerinde rüzgar ölçümü için sabit bir anemometre olarak kullanılır.
Dönen anemometreler, ekran olmadan da
rüzgar akımlarının algılanmasını sağlar. Ancak, dönen parçaların eylemsizliği
nedeniyle çok düşük hızlarda ve hızlı değişimlerde çalışmaz.
Sıcak
tel anemometre
Sıcak tel anemometre, hava akışının
hızını ölçmek için kullanılan bir ölçüm cihazıdır. Sıcak tel anemometre, bir
telin akımla ısıtıldığında etrafındaki havanın hızıyla orantılı bir oranda ısı
aktarması prensibine göre çalışır. Sıcak teller genelde nikel-krom veya
platinden yapılır ve sadece 0.3 mm gibi çok küçük bir çapa sahip olabilir.
Termal anemometre, bir teli ısıtarak ve
ardından hava hızındaki değişikliklerine rağmen sıcaklığını sabit tutmak için
ne kadar enerji gerektiğini ölçerek çalışır. Rüzgar hızı arttığında teli
istenen sıcaklıkta tutmak için daha fazla enerji eklenmelidir, rüzgar
olmadığında ise daha az enerjiye ihtiyaç duyulur. Bu enerji voltaj olarak
okunur ve anemometre bunu rüzgar hızına dönüştürür.
En yaygın sıcak tel anemometre türünde
her biri kendi sıcaklık kontrol sistemine sahip Wheatstone köprüsüne bağlı iki
tel kullanılır. Tellerden biri ısıtılırken diğeri referans noktası olarak görev
yapar. Köprü üzerindeki voltaj ölçülerek hava hızındaki değişiklikler hassas
bir şekilde belirlenebilir. Ayrıca, anemometrede ortam sıcaklığını ve basıncını
ölçmek için sensörler bulunur. Böylece, bu faktörlerden kaynaklanan değişimler
için düzeltmeler yapılabilir.
Sıcak tel anemometreler çok çeşitli
koşullarda hassas rüzgar hızı ölçümleri gerçekleştirilmesini sağlar. Bu da
onları meteorolojik çalışmalar ve hassas ölçüm değerlerinin gerekli olduğu
endüstriyel uygulamalarda kullanım için ideal hale getirir. Bunun haricinde,
sıcak tel anemometre, diğer rüzgar hızı sensörlerinden çok daha küçük ve hafif
olduğundan büyük alan veya ağırlık sınırlamaları olmaksızın birçok farklı yere
kolaylıkla monte edilebilir.
Sıcak tel anemometreler, geniş bir
sıcaklık ve basınç aralığında hassas ölçüm sonuçları sağlayabilen güvenilir ve
verimli ölçüm cihazlarıdır. Bilim insanları ve mühendisler, bu teknolojiyi
kullanarak hava hızını büyük bir hassasiyetle ölçebilir ve bu da çok çeşitli
süreçlerin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Sıcak tel anemometreler, hassasiyet
ve güvenilirlikleri nedeniyle pek çok sektörde çeşitli uygulamalar için
özellikle uygundur. Bu uygulamalar arasında havalandırma sistemleri, HVAC
sistemleri, rüzgar tüneli testleri, otomotiv hava akışı ölçümleri, laboratuvar
çalışmaları ve tıbbi araştırmalar yer alır. Sıcak tel anemometreler, geniş bir
sıcaklık ve basınç aralığında hava hızını hassas bir şekilde ölçerek daha hızlı
bir şekilde veri toplanmasını sağlar. Bunun haricinde, sıcak tel anemometreler,
yanma sistemleri ve havalandırma kanalları gibi endüstriyel uygulamalarda hava
akışını izlemek için kullanılabilir.
Buna ek olarak, küçük boyutu ve
taşınabilirliği termal anemometreleri araştırma laboratuvarlarından endüstriyel
tesislere kadar her yerde kullanım için ideal hale getirir. Doğru bir şekilde
kurulduğunda ve bakımı yapıldığında sıcak tel anemometreler büyük onarımlara
veya değişikliklere gerek kalmadan uzun yıllar boyunca kullanılabilir.
Pitot
tüplü anemometre
Pitot tüplü anemometre, havanın hızını
ölçen bir ölçüm cihazıdır. Fark basınç ölçümü için iki açıklığı olan bir tüpten
oluşur ve bir nesnenin hızının daha yüksek olduğu yerlerde basıncının daha
düşük olduğunu belirten Bernoulli prensibine dayanır.
Pitot tüplü anemometrenin hassasiyeti,
akış yönüne göre doğru yerleştirme ve belirli nesneler (sıvı veya gaz) için
doğru kalibrasyon dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Ayrıca, akışın
türbülanslı ise partikül yollarındaki engeller tarafından saptırılabilir ve
ölçüm hatalarına neden olabilir. Pitot tüplerin dikkatli bir şekilde
yerleştirilmesi, daha az türbülanslı akışta daha hassas ölçümler
gerçekleştirilmesini sağlar.
Pitot tüplü anemometreler, küçük
kanallarda ve diğer kapalı alanlarda hava hızını hassas bir şekilde
ölçebildikleri için HVAC uygulamalarında popüler bir seçimdir. Anemometre, daha
sonra hava hızını ölçmek için kalibre edilebilen bir hava akışı ölçere veya
başka bir ölçüm cihazına bağlı bir pitot tüpten oluşur.
Çoğu modern pitot tüplü anemometre, hava
akışı özelliklerinin daha da ayrıntılı ölçümlerini sağlamak için sıcaklık
sensörleri veya nem ölçerler gibi sensörler de içerir. Bu, kullanıcının havanın
mekanda nasıl hareket ettiğini daha iyi anlamasına ve hava yönetimi hakkında
bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.
Pitot tüplü anemometrenin temel
prensibi, hava hızının neden olduğu fark basıncını ölçmektir. En basit şekliyle
pitot tüpünün iki ucu atmosfere açıktır, bir ucu doğrudan hava akışına bakarken
diğer ucu aynı yöne bakar ancak ilk uca 90°’lik bir açı yapar. Her iki taraf da
aynı atmosfer basıncına maruz kalırsa hava akış hızının ölçümü veya göstergesi
olmaz. Ancak, hava tüpün bir tarafından diğer tarafında göre daha hızlı
akıyorsa iki taraf arasında statik basınçta bir fark oluşur ve bu fark
ölçülerek hava hızının doğru bir temsiline dönüştürülebilir.
Bu farkları doğru bir şekilde ölçmek ve
bunları doğru bir şekilde hız ölçümlerine dönüştürebilmek amacıyla anemometre,
atmosferik basınçtaki değişiklikleri algılayabilen basınca duyarlı bir membrana
dayanır. Bu membran, tüpün alt kısmında yer alır ve hava hızı arttığında veya
azaldığında kalibre edilmiş bir ölçek boyunca hareket eden bir iğneye bağlıdır.
İğnenin konumu, herhangi bir zamanda hava akış hızının boyutunu gösterir ve
kullanıcıya hava hızının anlık bir göstergesini verir.
Pitot tüpleri çok düşükten süpersoniğe
kadar geniş bir yelpazedeki hava akış hızlarını ölçebilir. Türbülansa ve ısı ya
da rüzgar kesmesi gibi dış etkenlerden kaynaklanan bozulmalara karşı nispeten
duyarsız olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle, aşırı koşullar altında bile
hassas ölçüm değerleri elde edilmesini sağlar.
Ölçüm
Prensibine Uygun Uygulama Önerileri
Aşağıda hangi anemometrelerin belirli
uygulamalar için uygun olduğuna dair genel bir bakış sunulmaktadır. Standart
serideki hiçbir anemometre özel uygulamalar için kullanılamıyorsa gerekirse
müşteriye veya uygulamaya özel uyarlamalar yapılabilir.
Uygulama |
Anemometre
Türü |
Düşük hava hızı |
Sıcak tel anemometre |
Havalandırma
çıkışlarındaki rüzgar hızı |
Pervaneli anemometre |
Kanaldaki yüksek akış
hızı |
Pitot tüplü anemometre |
Havalandırma ve
iklimlendirme sistemlerinin kontrolü |
Sıcak tel anemometre
veya pervaneli anemometre |
Sızıntı testi / hava
akımı ölçümleri |
Sıcak tel anemometre |
Rüzgar türbinleri için
rüzgar yeterliliği |
Kupalı anemometre |
Yelkencilik için rüzgar
ölçümü |
Kupalı anemometre |
Rüzgar şiddetlerinin ve
tepe değerlerinin ölçümü |
Ultrasonik anemometre |
Küçük ölçüm açıklığına
sahip kanallarda hava akışı |
Sıcak tel anemometre |
Anemometre
ile Gerçekleştirilen Ölçümler için İpuçları
Akış hızlarını ölçerken anemometrenin
akışla aynı hizada olması gerekir. Bazı pervanelerin önceden belirlenmiş bir
hareket yönü olduğundan sensör hava akışında yanlış şekilde tutulursa yanlış
ölçümler ve hatta sensörün tahrip olması söz konusu olabilir. Bu nedenle,
anemometrelerin çoğuna yön okları eklenmiştir.
Termal çalışma prensibine sahip bir anemometre söz konusu olduğunda ince ölçüm probunun parçacıklara çarparak kolay bir şekilde tahrip olabileceğine dikkat edilmelidir. Bu nedenle, bu tür anemometreler yüksek partikül kirliliğinin beklendiği yerlerde kullanılmamalıdır. Bunun yerine, mekanik anemometreler veya minimum 5 m/s akış hızından itibaren pitot tüplü anemometreler kullanılabilir. Pitot tüplü anemometreler çok hassastır, son derece sağlamdır ve geniş bir hız aralığını kapsar. Ortalama alma fonksiyonu bulunan anemometreler, uygun ortalama değerleri ölçmek için tüm akış kesitinin eliptik olarak kat edilmesini sağlar.