Ahşap Nem Ölçer

Ahşap nem ölçerler, ahşap ve ahşap ürünlerindeki nem içeriğinin belirlenmesini sağlar. Ahşap nem içeriği yüzde olarak belirtilirken su içeriği kuru madde ile ilişkilendirilir.

Yaş ağırlık - Kuru ağırlık

---------------------------------------- X 100 = % olarak ahşap nemi

Kuru ağırlık

Ahşap, yüksek oranda şişme ve küçülme özelliği bulunan bir malzemedir. Bu nedenle, su emdiğinde genleşir ve kuruduğunda büzülür; bu da özellikle daha büyük kesitlerde büzülme çatlaklarına neden olur. Malzemeye özgü bu davranışın neden olduğu hasarı sınırlamak için maksimum değerler belirlenmiştir. Bu değerler, ahşap nem ölçerler yardımıyla çok az bir çabayla belirlenebilir ve teknik özelliklerle karşılaştırılabilir.

Aşağıda ahşap nem ölçerin çeşitli ölçüm yöntemleri ve uygulama alanları ele alınmaktadır.

A. Ahşap Nem Ölçerler İçin Ölçüm Yöntemleri

A1. Ahşap Nem Ölçerler ile İlgili Temel Bilgiler

Ahşap nem ölçerler söz konusu olduğunda aşağıdaki ölçüm yöntemleri arasında bir ayrım yapılabilir:

- Numune alınması gerekiyorsa: fırın (kurutma) yöntemi

- Malzemede delik gerekiyorsa: elektrik direnci ölçümü

- Ahşap nem ölçer malzemenin üzerine yerleştirilecekse: dielektrik ya da kapasitif ölçüm

Bir ahşap nem ölçer seçerken hassasiyeti ile ilgili bilgilere dikkat edilmelidir. Ekranın yüksek çözünürlükte olması ahşap nem ölçerin hassasiyetinin yüksek olmasıyla aynı şey değildir. Elektrikli ahşap nem ölçümü sıcaklığa bağlıdır. Bu nedenle, iyi kalitedeki cihazlarda sıcaklık kompanzasyonu bulunur.

Farklı ahşap türleri/ahşap türü grupları kaydedilmişse doğru ahşap türü eğrisinin seçilmesi gerekir. Mümkünse, ölçüm değerleri farklı ölçüm noktalarında tekrarlanan ölçümlerle kontrol edilmelidir.

A2. Fırın (Kurutma) Yöntemini Kullanan Ahşap Nem Ölçerler

Standart kurutma yönteminde ahşap nem içeriği, ağırlık sabitlenene kadar 103 °C’de kurutularak belirlenir. Bu yöntem, 2007 yılına kadar geçerli olan DIN 52183’te standartlaştırılmış tek yöntemdi. Şimdiyse DIN EN 13183 standardında diğer yöntemler için bir kalibrasyon yöntemi olarak kullanılmaktadır. Kurutma yöntemini kullanan ahşap nem ölçerlerde kurutma haznesi ve hassas terazi bulunur. Bu ahşap nem ölçerlerin çoğu çok küçük numune miktarları için tasarlanmıştır ki bu da kurutma süresini önemli ölçüde azaltır.

Ahşap nemi tüm cihazlarda doğrudan gösterilemez. Bunun yerine, malzeme nem içeriği incelenen numunenin toplam ağırlığına yani ıslak ağırlığı ile ilişkilidir.

Örnek:

100 g ıslak ve 80 g kuru madde içeren bir numune

%20 malzeme nemine, %25 ahşap nemine sahiptir.

A3. Direnç Ölçüm Yöntemini Kullanan Ahşap Nem Ölçerler

Direnç ölçüm yöntemini kullanan ahşap nem ölçerlerin en yüksek hassasiyeti %5 - %25 arasındadır. Ölçüm için darbe elektrodlarının uygun pim uzunluğu kullanılmalıdır. Nem, kısmen yalıtımlı pimlerle farklı kesit derinliklerindeki ayrı ayrı belirlenebilir.

A4. Kapasitif Ölçüm Yöntemini Kullanan Ahşap Nem Ölçerler

Bu yöntemi kullanan ahşap nem ölçerler ile tahribatsız ölçümler gerçekleştirilir ve istenilen sıklıkta tekrarlanabilir. Ahşap nemi, lif doygunluğunun üzerinde de belirlenebilir. Kapasitif ölçüm, boya katmanları üzerinden de çalışır. Ancak, homojen olmayan nem dağılımında brüt yoğunluktaki farklılıklarda ve geniş kesitlerde hassasiyet azalır. Yüzey sensörlü ahşap nem ölçerler için daha büyük düz temas yüzeyleri gerekliyken bilyalı sensörler için az yüzey alanı gereklidir.

A5. Mikrodalga ya da Elektromanyetik Dalga (VHF Bandı) Kullanan Ahşap Nem Ölçerler

Üretim, kurutma ya da doldurma işlemlerindeki ölçümler için ölçüm verilerini sürekli olarak kaydeden ve ileten mikrodalga ya da VHF bant sensörlü ahşap nem ölçerler kullanılabilir. İşlem daha sonra anahtar ya da kontrol teknolojisi ile kontrol edilebilir.

B. Ahşap Nem Ölçerlerin Uygulama Alanları

B1. Kereste ve Yapı Kerestesi İçin Ahşap Nem Ölçer

Aşırı nemli keresteden kaynaklanan hasarı önlemek için izin verilen ahşap nem içeriğine ilişkin çeşitli yönetmelikler bulunur. Bu şartnamelere uygunluk ahşap nem ölçerler ile kontrol edilebilir.

DIN 18334, Ocak 2005’ten itibaren maksimum montaj nemini belirtir:

Aşağıda aksi belirtilmedikçe yapı kerestesi, nem içeriği %20’den fazla olmayan iğne yapraklı ağaçlardan yapılmalıdır.

Diğer maksimum ahşap nem içerikleri:

- Ahşap ev için maksimum %18

- Katlarda maksimum %12

- Alt katlarda maksimum %15

- Merdivenlerde 9+ / -3%

DIN 1052 Bölüm 6.2’de şu şekilde belirtilmiştir:

(3) Büzülme çatlaklarını ve boyutsal değişiklikleri azaltmak için hizmet sınıfı 1 ve 2’deki ahşap türleri %20’den fazla olmayan bir montaj nem içeriğiyle kurulmalıdır; hizmet sınıfı 3 için montaj nemi içeriği %25’ten fazla olmamalıdır.

Alman İnşaat Sözleşmesi Prosedürleri (VOB, DIN 18355, 2.1.3) iç bileşenlerin tesliminde “doğru nem içeriği” için bir çerçeve sunmaktadır. Bun göre: “Ahşaptan yapılmış tamamen monte edilmiş parçaların nem içeriği, üreticinin tesislerinden çıktıklarında dış hava ile temas etmeyen iç bileşenler için fırınlanmış ağırlığa göre %10’a kadar olabilir. Dış havayla sürekli temas halinde olan bileşenler için %15’e kadar. Bu nem içeriği müşterinin talebi üzerine kanıtlanmalıdır.”

Kuru ahşap kullanımı, kimyasal ahşap koruması olmadan yapmak için de önemli bir ön koşuldur." Ahşabı tahrip eden mantarların gelişimi için %20'den fazla ahşap nem içeriği gereklidir." (DIN EN 335-1, Ek A, 2.19)

DIN 1052’de normal koşullar altında uzun bir süre sonra ahşap nem değerlerinin ayarlandığı denge nem içeriği belirtilir.

Uygulama alanı	Ahşap nemi (% olarak)
Dört tarafı kapalı alanlar
- ısıtmalı	9 ± 3
- ısıtmasız	12 ± 3
Kapalı ve açık alanlar	15 ± 3
Her tarafı hava koşullarına maruz kalan alanlar	18 ± 6

Ahşap işleme şirketleri, ahşap teslimi, ahşap işleme ve hizmet teslimi sırasında ahşap nem içeriğini ahşap nem ölçerlerle belirleyerek ve ölçüm değerlerini belgeleyerek çok nemli ahşaptan kaynaklanan kusur ya da şikayetleri önleyebilir. İnşaatçılar ve saha yöneticileri, temin edilen ya da monte edilen ahşabın, ahşap nemini mümkün olan en kısa sürede kontrol etmek için ahşap nem ölçerler kullanmalıdır.

B2. Yakacak Odun için Ahşap Nem Ölçerler

Yakacak odunda kesildikten hemen sonra %50'den fazla nem içeriği bulunur. Yakılmadan önce yaklaşık 2 yıl boyunca saklanmalı ya da kurutulmalıdır. Odun nem içeriği çok yüksek olduğunda sadece hatalı yanma nedeniyle kirletici emisyonları artmakla kalmaz; aynı zamanda daha düşük yanma sıcaklıkları nedeniyle soba ve bacaya zarar verme riski de vardır. %15'lik bir ahşap nem içeriği ısıtma için idealdir. Nem içeriği %20'nin üzerinde olan ahşap yakılmamalıdır.

B3. Ahşap Peletleri ve Talaşlar için Ahşap Nem Ölçerler

Ahşap peletleri çoğunlukla kesme yan ürünlerinden ve ağaç kalıntılarından oluşur. Yüksek başlangıç nemine sahip doğranmış ahşap pelet haline getirilmeden önce yaklaşık %12 - 14 ahşap nemine kurutulmalıdır. Kurutma işleminde devamlı ölçüm gerçekleştirmek için hat içi sensörlü ahşap nem ölçerler (mikrodalga ya da elektromanyetik dalga kullananlar) önerilir. Bitmiş peletlerin yanmayı olumsuz yönde etkilemesinden dolayı yüksek nem içeriğine sahip olmamaları gerekir. Dökme malzeme olarak depolanan peletlerin nemi özel ahşap nem ölçerler ile kontrol edilebilir. Bu, uzun delme sensörün ucundan ölçülerek gerçekleştirilir. Pelet ya da talaş numunesinin ölçüm haznesinde preslenerek nem içeriğinin ölçülmesini sağlayan ahşap nem ölçerler de bulunur.